SÁNDWICH o SANDWICH

sándwich o sandwich (esp., gall., fr., ing., it., eusk.). sandvitx (cat.), sandviș (rum.), sanduíche (f. port.; m. port. br.), sande, sandes (inf. port. eur.), サンドイッチ (jap.), sendvič (ch.).

Referente inicial

Primero fue voz de origen metonímico, pues aludía a John Montagu, conde de Sandwich (s.XVIII), gran aficionado a los juegos de cartas. Iribarren explica que, al ser un empedernido jugador, para dedicar el mayor tiempo posible a su afición, se alimentaba casi exclusivamente de panecillos abiertos por la mitad, untados de manteca y acompañados de rodajas de huevo y puntas de espárragos cocidas (IribarrenPD: 294). De usos metafóricos provienen las acepciones 2, 3 , 4, 5, 6 y 7.

Acepciones

1. m. Emparedado hecho con dos rebanadas de pan de molde entre las que se coloca jamón, queso, embutido, vegetales u otros alimentos ( Inglés., gall., fr., it., eusk, cat., port., rum., eusk., ch.).


ESP. Mi hermano se alimenta mal. Solo come sándwiches. PT. O meu irmão alimenta-se mal. Apenas come sanduíches.
ING. My brother is fed badly. He just eats sandwiches.
FR. Mon frère est mal nourri. Mangez juste des sandwichs.
IT. Mio fratello si alimenta male. Mangia solo sandwich.
RUM. Fratele meu nu are timp să își gătească și de obicei își face sandvișuri pentru cină.
EUSK. Nire anaia gaizki elikatzen da: sandwichak baino ez ditu jaten.
CH. Můj bratr se špatně nakrmí. Jí jen sendviče.
JAP. 私たちは遠足にサンドイッチを持っていく。 Watashitachi wa ensoku ni sandoicchi wo motteiku. (Nosotros llevamos sándwich para la excursión.)

2. TEC. Material fomado interponiendo una capa de una sustancia entre dos capas de otra sustancia (fr., port., ing., it., ch.).
3. Fís. Sistema que consiste en capas de emulsiones entre las cuales se insertan capas delgadas de otras sustancias (fr.).
4. Una forma de preparación que conlleva periodos de actividad práctica y teórica (ing.).
5. Quím. Se aplica para designar estructuras complejas en las que un átomo metálico está unido entre dos ligamentos cíclicos (it.).
6. Una forma de preparación que conlleva periodos de actividad práctica y teórica: Sandwich course. (ing.)


ING. “He opted for a sandwich course, as he wanted to study and get some on-the-job experience too”.

7. Fig. Pop. Estar en medio de dos personas o cosas (Port.Br.).

Unidades pluriverbales

Primera mitad del siglo XX: Sandwich-man (ing.), uomo sándwich (it.), hombre- sándwich (esp.), homme-sandwich (fr.), homem-sanduíche (port.)
PORT. Eu f. Sanduíche de gente, sanduíche submarino, sanduíche italiano; Port. Br. m. sanduíche americano (lleva huevo, carne, cebolla, etc.), sanduíche aberto (sólo con una parte del pan).
FR. Loc. Adv. : prendre, pris, être en sándwich (fr., TLFi).

Doc Hist

ESP. (apud MagnolM). Yo lo comí cortando pan en forma de sandwich, y untándolo ligeramente con el ajo, aceite (1913, Pardo Bazán, Emilia, La cocina española antigua y moderna), pedirá también una chuleta a la parrilla o un sandwich de pollo, o pollo frío. Y fruta (1971, Palomino, Ángel, Torremolinos, Gran Hotel), -tragó el último bocado del segundo sandwich- (1972, García Hortelano, Juan, El gran momento de Mary Tribune). AMÉRICA. Y parece que el dios del siglo, una especie de sandwich, un hombre ávido de proporciones formidables (1914, Sanín Cano, Baldomero, El coronel Teodoro Roosevelt [El oficio de lector], COLOMBIA), doña Margarita con la boca llena, atragantada y un sandwich en cada mano (1918, Pocaterra, José Rafael , Tierra del sol amada, VENEZUELA), Un sandwich se calcula así: dos tapas de pan (1928, Asturias, Miguel Ángel, Viaje a Rumania [París 1924-1933, Periodismo y creación], GUATEMALA), Le pedí un sandwich (1938, Serpa, Enrique, Contrabando. Novela, CUBA), ¡Yo me arreglo con un sandwich a deshora! (1962, Bioy Casares, Adolfo, El gran Serafín, ARGENTINA).